De 27 gekozen raadsleden vertegenwoordigen de inwoners van de gemeente Nijkerk. Een keer in de vier jaar kiezen inwoners van 18 jaar en ouder een nieuwe gemeenteraad. De nieuwe raad benoemt dan de wethouders die samen met de burgemeester het college van burgemeester en wethouders vormen. Dat is het dagelijks bestuur van de gemeente. De burgemeester is ook voorzitter van de gemeenteraad.

De gemeenteraad bepaalt op hoofdlijnen wat er nodig is in de gemeente (kaders stellen) en controleert of het college het beleid goed uitvoert. De raad stelt ook de gemeentebegroting vast. Hierin is vastgelegd hoeveel geld het college van burgemeester en wethouders mag uitgeven voor bepaalde zaken.

Om het raadswerk goed te doen lezen de raadsleden veel, gaan op werkbezoek, overleggen met organisaties en zij luisteren naar inwoners die ideeën, vragen of opmerkingen hebben over een bepaald onderwerp. En tijdens diverse vergaderingen krijgen de raadsleden informatie, overleggen met elkaar en nemen besluiten.

De vergaderingen van de raad(externe link)

Raadsinstrumenten
In de wet is vastgelegd hoe raadsleden invloed kunnen uitoefenen op de besluitvorming en hoe zij het college van burgemeester en wethouders kunnen controleren. Dat kan met de zogenoemde raadsinstrumenten.

Om het beleid van het college te beoordelen heeft de raad van Nijkerk een rekenkamercommissie(externe link) ingesteld. Deze commissie voert op eigen initiatief onafhankelijk onderzoek uit en biedt de onderzoeksrapporten aan de raad aan om te bespreken. De raad kan de rekenkamercommissie ook vragen om iets te onderzoeken.